Le blog de lucvangermeersch

Waarom een nieuwe pagina over type 2 diabetes?

         Dank zij sociale netwerken zoals Facebook en Twitter en ook op mijn blog

(lucvangermeersch.over-blog.com), ben ik van plan een reeks artikelen omtrent diabetes type 2 te publiceren. Waarom nu een zoveelste tekst over deze ziekte? Bestaan er dan nog niet genoeg wetenschappelijke en andere publicaties over dit onderwerp? Jawel, natuurlijk. Doch hier geef ik mijn redenen op.

        Vooreerst omdat diabetes momenteel de vorm aanneemt van een echte epidemie, niet alleen in het Westen maar over de gehele wereld, de ontwikkelingslanden inbegrepen. En deze evolutie dient kost wat kost gestopt, want de epidemie neemt nog uitbreiding. Daar ik de diabetes waaraan ik zelf lijdt meen te hebben overmeesterd, wil ik mijn persoonlijke ervaring doorgeven om misschien ook andere personen die aan deze ernstige ziekte lijden trachten te helpen. Immers, indien de ziekte onopgemerkt kan blijven gedurende jaren, is ze na verloop gevaarlijk en potentieel dodelijk.

       Vervolgens ben ik dol op schrijven, uitleggen, en met anderen delen wat voor mij aanvankelijk moeilijk leek om te begrijpen of te aanvaarden, maar waarvan ik — echter niet zonder inspanningen —  achteraf misschien het essentiële heb kunnen vatten. Want erin slagen een ernstige en langdurende ziekte als type 2 diabetes effectief te bekampen, is niet niets.

        Verder omdat ik als arts uiteraard goed geplaatst ben om over ziekten te praten. Maar toch is het enigszins anders dan gewoonlijk. Naast de moderne geneeskunde die ik uiteraard aan de universiteit geleerd heb, werd ik ook opgeleid in de Chinese traditionele geneeskunde, o.a. de acupunctuur en in de plantengeneeskunde of fytotherapie. Dit verleende mij toegang tot een wereld van alternatieve en complementaire mogelijkheden en inzichten, om allerlei ziekten, inclusief diabetes, complementair te behandelen.

     Meer nog, dank zij de omgang die ik had met de medische wereld (die ik na 40 jaar artsenpraktijk door en door ken) ontdekte ik waarheden en nieuwigheden over diabetes die veel dokters niet altijd vertellen of aan hun patiënten soms verzwijgen. Hetzij omdat ze er de tijd niet voor hebben, hetzij omdat ze het niet nodig achten. Ik meen dat patiënten die aan diabetes lijden, maar ook de anderen, het recht hebben op een volledige kennis van de ziekte die hen aanbelangt, en dat het hen in duidelijke en begrijpelijke termen wordt uitgelegd.

       En ook omdat ikzelf diabetespatiënt ben, voel ik mij als het ware als eerste betrokken om, door alle mogelijke middelen die men kan aanwenden, te trachten te ontsnappen aan de vreselijke complicaties van deze mogelijk fatale ziekte. Maar is dat wel mogelijk?

       Wel ja! En dit is de laatste geldige reden om over dit onderwerp een serie artikelen te schrijven. De wetenschap is de laatste jaren zo vooruit gegaan en heeft zoveel nieuwe kennis opgedaan, dat het voortaan mogelijk is de strijd te winnen tegen deze vaak voorkomende, chronische en — op termijn — zeer invaliderende ziekte die diabetes is. Het klassieke gezegde dat “als men een diabetes begint, de ziekte onherroepelijk verslecht en men meestal ook van die diabetes sterft”, is misschien niet meer helemaal waar. Of, ten minste, indien men er niet in slaagt deze ziekte in zijn geheel uit te schakelen, is het vanaf nu mogelijk er de evolutie van te stoppen en zelfs om te keren. Of, voor een groot deel er de gevolgen en verwikkelingen van af te zwakken of uit te stellen. En het zijn deze laatste die men ten alle prijze moet vermijden.

     Maar het werkt niet met uitsluitend medicamenten, zoals o.a. insuline en de talloze antidiabetes pillen. Er zijn andere, even belangrijke pijlers waarop een radicale behandeling van type 2 diabetes berust: het zijn hoofdzakelijk de voedings- en leefgewoonten en het onderhouden van voldoende fysieke activiteit. Verder is er de heilzame werking van heel wat kruiden, de fytotherapie. Zonder de psychische kant te vergeten, de onwrikbare wil om te willen vechten tegen de ziekte. Dit werkt allemaal samen, deze zaken zijn complementair. Als men één van deze pijlers loslaat, valt alles in het water en komt men er niet…

    Men bereikt dus niets zonder moeite. Er is discipline en veel motivatie nodig. Maar als je getroffen bent door type 2 diabetes, is het werkelijk de moeite waard om dit model van behandeling uit te proberen. Immers, niet alleen sterft men er doorgaans veel te vroeg aan, de levensvoorwaarden worden op het einde van de ziekte ook bijzonder pijnlijk. Onder de voornaamste: hartaanvallen, aderverkalking met tal van circulatiestoornissen, beroertes (bloedingen of stolsels in de hersenbloedvaten) met verlammingen voor gevolg. Verder, gedaalde immuniteit met verminderde weerstand tegen allerlei infecties, nieraftakeling die nierdialyse vergt, een diabetische voet die vaak tot amputatie leidt, blindheid door netvliesaantasting, diabetische neuropathie met diverse uitvalsverschijnselen van het zenuwstelsel, waardoor o.a. impotentie, en nog andere. Kortom, men verlaat het hospitaal niet meer en dat is geen leven.

       In feite moet men eens en voor altijd neen zeggen tegen diabetes. Het is nu mogelijk aan de ziekte te ontsnappen. Neen zeggen tegen deze plaag, omdat men er nu ook de oorzaken van kent en goede behandelings- en preventiemethodes tegen heeft. Neen, ik wil niet sterven aan suikerziekte ! Hoe men er tegen aangaat wil ik proberen te vertellen in de volgende nummers.

Luc Vangermeersch, 10 mei 2013

Hoe liep ik mijn diabetes op?

Deze vraag lijkt mij essentieel, want erop antwoorden laat ons toe een tipje van de sluier op te lichten over de oorzaken van diabetes. Om deze oorzaken te belichten en er over te discussiëren, moet ik vooreerst één en ander vertellen over mijn eetgewoonten en levenswijze van vóór de diagnose van mijn diabetes. Het is een banale geschiedenis, die vele soortgenoten op het einde van de oorlog 1940-45 geboren, met mij delen, omdat wij de geweldige opkomst van de industriële voedselproductie en –distributie zullen meegemaakt hebben.

Als baby werd de moederborst mij ontzegd. Van meet af aan kreeg ik het melkpoeder van toen, en daarna de koemelk: niet echt een goed begin, dus. Omstreeks het 4^de levensjaar liep ik een kinkhoest op, wat mij vermoedelijk nogal magertjes hield tot mijn acht jaar. Maar men had besloten dat ik kost wat kost moest bijkomen in gewicht. Bijgevolg werd ik door mijn moeder en grootmoeder volgepropt met de zogenaamde rijke voeding van toen: wit brood, volle melk en margarine, eieren, zeer gesuikerde confituren, Hollandse kaas, aardappelen, pastas, pannekoeken, melkchocolade, zoete drank en fruitsap, allerlei soorten vlees (waaronder charcuterie), en een zeldzame keer vis. Zeer weinig groenten want ik mocht ze niet, maar wel fruit, want ik zocht het op omwille van zijn zoete smaak.

Dergelijk dieet maakte het verloren gewicht weer goed en na een tijd zat ik zelfs boven het gemiddelde voor mijn leeftijd. Bovendien had de school waar ik mijn lager onderwijs genoot beslist dat de kinderen voortaan elke dag volle koemelk gingen drinken, zogezegd om hun groei te ondersteunen en eventuele calciumtekorten te voorkomen. Zoals vele kinderen uit die tijd speelde ik echter veel, verbruikte heel wat energie en ging per fiets naar school.

Als tiener, geraakte ik verstrikt in het afschuwelijkste “junk food”. Bovenop de onvermijdelijke kaasboterhammen die ik ’s morgens en ’s avonds van mijn mama voorgeschoteld kreeg, begon ik met allerlei “verboden vruchten” te verorberen, zoals: suikergoed, gebak, frietjes aan de lopende band (en soms met niets anders erbij dan een goede portie mayonaise), koffie, chocolade met hele repen (dat stimuleerde goed om te studeren), sterk bier, wijn, soms sterke drank, (om toch te doen zoals de anderen), en natuurlijk: de sigaret. Zo, de slechte gewoonten waren genomen en het zal moeilijk zijn om er van af te geraken…

Aan de universiteit kwamen daar bovenop nog de onregelmatige maaltijden, een weinig gevarieerde voeding in veel te grote hoeveelheden die ruimschoots de nodige behoeften aan calorieën overtroffen, want van enige sportactiviteit was er geen sprake meer.

Een lichte verbetering trad voor het eerst op toen ik de facultatieve cursus dieetleer volgde: toen begreep ik dat er duidelijk iets misliep met mijn voedingsgewoonten en dat ik de dagelijkse calorieënbehoefte ruimschoots overschreed. De toestand verbeterde verder nadat ik de vrouw ontmoet had die later mijn echtgenote ging worden, want in haar familie waren de voedingsgewoonten heel anders. Aldus begon ik met een meer gevarieerde voeding, meer groenten, minder vettige sausjes, enz. Echter, wat mijn schoonmoeder en echtgenote klaarmaakten was zo lekker, en de desserts zo heerlijk, dat het aantal kilogrammen zich verder opstapelden.

Eens arts geworden, werd mijn leven minder sedentair. Als hobby reed ik te paard, speelde regelmatig tennis, maar ik stopte mij nog altijd vol met brood, pastas, frietjes, te vette sausen, desserts, gesuikerde vruchtensappen en allerlei andere zoetigheden. Ik weigerde gezonde voeding zoals vis, wat mijn vrouw erg stoorde. Als excuus bood ik haar aan dat ik die visgraten absoluut niet mocht.

In 1980 vestigde ik mij te Gent als arts-acupuncturist, werkte heel hard en leidde een stressvol, maar boeiend leven. Daar bovenop startte ik met les geven in acupunctuur en traditionele Chinese geneeskunde aan artsen te Brussel. Ik beoefende geen enkele sport meer. Niettemin voelde ik me goed, was in volle vorm, ging de wereld veroveren, enz… Waarom zou ik mijn eet- en levensgewoonten, die me toelieten een briljante loopbaan tegemoet te gaan, gewijzigd hebben?

Tot op de dag dat ik, eind november 1991, op mijn 47ste, plots getroffen werd door een serie levercrisissen vergezeld met galblaaskolieken. Bijzonder pijnlijk. De pre-operatieve bloedanalyses lieten geen enkele twijfel bestaan over mijn al vergevorderde toestand van hyperlipidemie (totaal vetgehalte, triglyceriden, totale cholesterol, LDL- of slechte cholesterol: allemaal sterk gestegen waarden). Meer nog, de testen wezen op hepatisch lijden (leverlijden dus) met steatose (d.i. vetopstapeling) in de lever. De galsteen werd samen met de galblaas laparoscopisch verwijderd, ‘s anderendaags verliet ik de kliniek, en was na 5 dagen weer aan het werk. Men noteerde toen een glycemie van 116 mg/100 ml, d.i. 6,4 mmol/L (lichtjes gestegen), maar dit werd aan de stress en de acute galblaasontsteking toegeschreven. De geglycosyleerde hemoglobine (HbgA1c) was echter normaal. Dus, geen diabetes (nog niet…). De bloeddruk was echter lichtjes gestegen (137/80 mm Hg), reden waarom me elke morgen ½ tablet van een ß-blokker, bisoprolol, werd voorgeschreven. En mijn gewicht bedroeg 75 kg voor 1,68 m, wat dus zeker een overgewicht betekent. Immers de “Body Mass Index” (BMI) bevond zich op 26,6 (tussen 25,0 et 29,9 betekent dat overgewicht, de voorbode van vetzucht of obesitas). Ik stapelde vet op ter hoogte van de buik: omtrek t.h.v. de navel > 100 cm. Mijn cardio-vasculair risico was dus duidelijk gestegen. Ik begon mij zorg te maken over mijn gezondheid, en het was hoog de tijd… Gelukkig bleef het hart- en bloedvatenonderzoek perfect normaal.

Natuurlijk begon ik te letten op mijn eetgedrag in de zin van vooral minder vetten, en probeerde een vermageringsdieet. Dit lukte voor een deel, daar mijn gewicht in september 1992, op 73 kg terugviel (BMI: 25,9). Hoewel ik heel wat inspanningen geleverd had om dit te halen, beoordeelde ik dit resultaat als duidelijk onvoldoende. Waarschijnlijk een verkeerde methode, maar waar lag de fout? Waarom bleef ik ook altijd maar honger hebben? Hoewel ik heel wat vettige kost had uitgesloten, en dus ook de hoeveelheid calorieën had verminderd, slaagde ik er vooralsnog niet in verder te vermageren. Het antwoord op deze cruciale vraag ging ik pas later krijgen.

Terzelfdertijd wou ik kost wat kost het roken stoppen, want ik was me 100% bewust van het risico dat ik liep voor mijn hart en mijn longen. Maar nu, bij elke poging die ik ondernam om de sigaret ter zijde te laten, verdikte ik weer. Het beste succes dat ik bereikte was 9 maand totale tabakstop, gevolgd door de zoveelste keer weer hervallen, wat ik voornamelijk aan de stress van het werk weet. Nochtans ben ik volledig en definitief met roken gestopt, van de ene dag op de andere. Dit gebeurde op 19 mei 1995, op mijn 51ste, dank zij een krachtige psycho-emotionele schok: die dag liet mijn moeder me weten dat papa bloederige fluimen gespuwd had. Ik had plots begrepen dat vader, zoals zijn broer, ging sterven aan longkanker. De sukkelaar overleed 4 maand later in de ergste pijn.

Het was wel buitengewoon op deze manier het roken gestopt te hebben, maar ik kwam weer bij in gewicht, en dit, ondanks verder diëten. In februari 1996, bereikte ik 77 kg (BMI 27,3): we evolueerden stilaan naar zwaarlijvigheid of obesitas! Ik herbegon daarom het vermageringsdieet, maar met veel meer ernst. Gewoon door minder te eten (dus door minder calorieën in te nemen) en door gesnoep, vooral zoetigheden, te mijden. Ditmaal bereikte ik een duidelijk beter resultaat: 7 kg minder op 6 maand dieet. Ik was op 70 kg gezakt (BMI 24,8), wat aanvaardbaar werd.

Op een ochtend van februari 1997 echter, mat ik een bloeddruk van 200/120 mm Hg: een waarde die duidelijk boven het normale uitsteekt. Verontrust, liet ik mij ‘s anderendaags nuchter bloed trekken voor analyse, want er moest wel een onbekend gegeven schuilen achter deze plotse bloeddrukstijging, die ik onmogelijk alleen maar aan de beroepsstress kon wijten.

Het resultaat van de bloedanalyse liet geen illusies bestaan: nuchtere glycemie 130 mg/100mL, d.i. 7,2 mmol/L (boven 126 mg/100mL of 7 mmol/L, is diabetes waarschijnlijk), perorale glucose tolerantie kurve: duidelijk pathologisch, wat met zekerheid een type 2 diabetes aantoonde, triglyceriden, totale en LDL-cholesterol, en ook de levertesten waren steeds afwijkend. Maar daarbij ook nog een voorbijgaande glycosurie (suiker in de urine) en een lichte microalbuminurie (een eiwit dat specifiek wijst op nieraantasting, meer bepaald diabetische nefropathie). In een ander nummer van deze artikelenreeks “Als men verneemt dat men diabetes heeft”, bespreek ik ruimschoots het effect van deze diagnose op mijn gemoedstoestand .

Een dringende op punt stelling drong zich dus op bij het bekijken van dit resultaat. Ondanks de niet verwaarloosbare inspanningen om mijn dieet aan te passen, die mij toch 7 kg hadden doen vermageren, hebben ze de komst van een diabetes niet kunnen tegenhouden. Een echte mislukking dus. En de hoger aangehaalde voedings- en leefgewoonten betekenden werkelijk het tegendeel van wat men moet doen om een diabetes te voorkomen. Ik kon de oorzaak van deze diabetes ook onmogelijk alleen maar wijten aan de erfelijke factoren op zich, hoewel mijn vader, mijn grootvader en een tante langs moederszijde tekenen van type 2 diabetes gehad hebben. Wij komen echter op de diabetesgebonden erfelijkheidsproblemen terug in een later nummer.

Waar lag de begane vergissing? Om het te ontdekken ben ik o.a. begonnen met de lectuur van de aanbevelingen van de zeer geprezen ADA (American Diabetes Association) als van de niet minder gewaardeerde EASD (European Association for the Study of Diabetes). Het besluit was tamelijk leerrijk:

o Ik had niet stipt genoeg de gestructureerde programma’s gevolg die het accent leggen op een verandering van levensstijl.

o Ik had onvoldoende het aantal aanbevolen calorieën per dag gereduceerd, meer bepaald de vetbeperking tot < 30% van de dagelijkse energietoevoer.

o Ik had verwaarloosd deel te nemen aan opvoedingsscholing voor diabetici, noch een diëtist(e) geraadpleegd.

o Ik had verwaarloosd een regelmatige fysieke activiteit in te schakelen.

Echter had ik duidelijk de aanbevolen gewichtsvermindering kunnen bekomen, te weten 5-7% minder t.o.v. het oorspronkelijke gewicht. Duidelijk kwam ook uit dat om het lichaamsgewicht duurzaam te stabiliseren, het onvoldoende was zich te beperken tot een stipt maar tijdelijk standaarddieet. Een grondige en blijvende wijziging van de voedingsgewoonten is noodzakelijk, een gezonde en evenwichtige voeding moet worden gezocht voor de rest van het leven, en men dient er zich aan te houden. De meeste programma’s tegen diabetes die mij door diëtisten die ik kende werden voorgesteld, stonden mij niet aan. Dus legde ik deze raadgevingen naast mij neer. Immers, van de totale calorieëntoevoer prezen praktisch al die diëten zowat een 50-60% daarvan als koolhydraten- of suikeraandeel aan. Ondanks de ADA/ EASD-aanbevelingen die deze stelling ook verdedigden, vond ik dat dit veel te veel was, dat men, zeker in geval van diabetes, veel meer het aandeel van de suikers diende te beperken in de voeding. En wat komt ging me gelijk geven.

Stilletjes maar zeker kwam ik zo tot het opstellen van een ideaal en gepersonaliseerd dieet dat me beviel. Als bewijs geldt het bekomen resultaat: een gemiddelde geglycosyleerde hemoglobine (HgbA1c) van 5,2 % (d.i. 33 mmol/mol) tot maximum 5,5% (d.i. 37 mmol/mol; 6,5% of 48 mmol/mol is de waarde die best niet wordt overschreden). Dit resultaat werd gehandhaafd sinds het ogenblik van de diabetesdiagnose tot recent, en is nu zelfs blijvend gedaald tot 4,7% of 28 mmol/mol sinds juli 2012 tot heden.

Wat is er gebeurd? Hoe en waarom heb ik onlangs deze significante verbetering van mijn diabetes kunnen verkrijgen? Dit probeer ik de geïnteresseerde lezer in de volgende nummers uit te leggen, door het te hebben over de oorzaken, de mechanismen (de fysiopathologie) en de behandeling van dit type diabetes.

(wordt vervolgd)

Luc Vangermeersch, 23 april 2013

Wat betekent precies diabetes?

Zodra iemand verneemt dat hij of zij diabetes heeft, is het meer dan normaal dat die persoon zich eerst goed gaat informeren. Het best gebeurt dit vooral bij de behandelend arts, die het meest bevoegd is om zijn patiënt prima in te lichten. Vervolgens kan dit ook langs de vele artikelen en publicaties die voor het ogenblik onder diverse vormen beschikbaar zijn. Om te beginnen op het internet. Inderdaad, door middel van een performante zoekmotor, kan men in enkele kliks alles wat men over het onderwerp moet weten opzoeken, alvorens een behandeling te beginnen. Goed, maar nu vindt men onder deze enorme massa aan informatie zowel goede als slechte dingen: deze bestemd aan professionelen en wetenschappers (dus per definitie vaak moeilijk om begrijpen), en ook deze bestemd aan het grote publiek, en daar vinden we werkelijk van alles: waarheden en onwaarheden, publicitair getinte berichten, commentaren van patiënten, enz.… Wat echt geloven? En hoe kan men in dat alles zijn keuze maken?

Als arts stond ik voor hetzelfde probleem, hoewel ik de nodige kennis en opleiding over diabetes had gekregen tijdens mijn studies. Maar de geneeskunde evolueert razendsnel en ik heb me daarom ook rap moeten bijscholen. Aan de universiteit leert men de zaken kritisch en wetenschappelijk te bekijken, en dit heeft me enorm geholpen een onderscheid te maken tussen de goede en slechte artikelen, de geldige en de meer controversiële (bias bevattende) klinische studies. Sommige vertolken niet echt de waarheid, vaak door delen van een studie niet te vermelden, ofwel dan waar b.v. een belangenconflict mee gepaard gaat.

Ondanks de jarenlange praktijkervaring op medisch vlak, was het verre van gemakkelijk mij een klare en heldere mening te vormen, voldoende om het instellen van een juiste of correcte behandeling te garanderen, en om te mogen hopen op, zoniet een genezing, tenminste een wegblijven van de gevreesde complicaties die me voortaan als een zwaard van Damocles boven het hoofd hingen. Zonder te diep in de details te treden voor het ogenblik, wil ik hier de lezer het essentiële voorstellen dat belangrijk is om weten over diabetes, ten einde een nieuwe diabetische patiënt te duwen in de richting van de juiste aanpak, en een weg te volgen die minstens naar een significante verbetering van zijn ziektetoestand leidt.

Alvorens over enige antidiabetische behandeling te praten, wordt het voornaamste over de ziekte hier eerst samengevat:

Ø      De volksterm voor diabetes mellitus is suikerziekte. Het Latijn « mellitus » wijst op suiker en de ziekte betreft inderdaad een ontregeling van het metabolisme van de koolhydraten, d.w.z. de suikers in de brede zin van het woord.

Ø      Normaal wordt het glucosegehalte in het bloed (glycemie) perfect geregeld dank zij hoofdzakelijk twee hormonen met antagonistische werking: insuline en glucagon. Ze worden afgescheiden ter hoogte van de pancreas of alvleesklier.

Ø      Zodra deze glycemie bepaalde normen overschrijdt, spreekt men van diabetes. Meestal gebeurt dit ten gevolge van een insufficiëntie van de insuline. De rol van dit hormoon bestaat erin een normaal glucosegehalte in het bloed (of serum) te handhaven door deze glucose-voedingsstof toe te laten door de lichaamscellen te worden geassimileerd ten einde deze te voorzien van energie. Glucagon doet het omgekeerde: in geval van verlaagde glycemie (hypoglycemie), activeert dit hormoon de glucoseproductie in de lever om deze glycemie weer tot een normaal peil te brengen in het bloed (normoglycemie).

Ø      In functie van het soort ontregeling, onderscheidt men verscheidene types diabetes:

o       Als de β-cellen van de pancreas helemaal geen insuline meer produceren (de secretiedaling gebeurt snel en is absoluut), dient dit hormoon kost wat kost aan het organisme van buiten uit toegediend onder vorm van subcutane injecties, zoniet kan de zieke niet overleven: dit is het type 1 diabetes of insuline afhankelijke diabetes (insulin-dependent diabetes mellitus [IDDM]). Vroeger sprak men ook van juveniele diabetes, omdat hij vooral bij jongeren optreedt.

o       Als de β-cellen van de pancreas stilletjes aan uitputten en geleidelijk steeds minder insuline produceren, en/of de afgescheiden insuline haar rol niet meer goed vervult, m.a.w. als zij op de doelcellen niet meer het gewenste effect heeft (insulineresistentie), dan stijgt het glucosegehalte geleidelijk aan maar zeker en, zonder behandeling, onherstelbaar in het bloed: dit is het type 2 diabetes of niet-insuline afhankelijke diabetes (non–insulin-dependent diabetes mellitus [NIDDM]), want de daling van de insulinesecretie is er relatief. Zijn behandeling vergt dus niet noodzakelijk insuline vanaf het begin, hoewel deze noodzakelijk kan worden als de glycemieën zekere normen overschrijden die het wegblijven van complicaties niet kunnen handhaven. Vroeger noemde men dit type 2 diabetes ook de ouderdomsdiabetes, omdat de diagnose ervan pas op oudere leeftijd gesteld werd. Heden reikt zijn incidentie ook de jongeren. Het is vooral over dit type 2 diabetes dat we het in deze bladzijden gaan hebben, want het is zijn voorkomen dat het hoogst aan het stijgen is.

Op de verschillen, symptomen en behandeling van deze beide diabetestypes, komen we later terug.

o       Verder onderscheidt men nog andere diabetestypes, o.a. de zwangerschapsdiabetes (diabetes gravidarum) en de soorten diabetes secundair aan andere aandoeningen, doch ook dit wordt later besproken.

Ø      De incidentie van diabetes kent momenteel een enorme stijging, zowel in de geïndustrialiseerde als in de ontwikkelingslanden die de westerse normen van industriegeproduceerde voeding zijn gaan navolgen. Dit brengt niet alleen problemen van medische organisatie, zoals zorgtrajecten enz.…, met zich mede, maar kost ook zeer veel geld aan de gemeenschap. In Frankrijk draagt dit vermoedelijk bij tot de steeds maar stijgende tekorten van de Sociale Zekerheid, vermits de onkosten voor diabetespatiënten tegen 100% worden vergoed (langdurige aandoening).

Ø      De oorzaken van diabetes zijn veelvuldig en complex. Voor wat type 2 diabetes betreft, kan men zijn zeer snel toenemende incidentie uitleggen door de erfelijkheid enerzijds, maar vooral door veranderingen in de voeding- en levensstijl (wij komen hier ruimschoots in de volgende artikelen op terug).

Ø      Hoe evolueert een diabetes ?

o       In het type 2 diabetes, gaat het doorgaans om een zeer trage en stille vooruitgang, dus zonder symptomen en dit gedurende soms jaren. Hierdoor wordt de diagnose vaak (te) laattijdig gesteld, wat aan letsels (die meestal al bestaan) de tijd laat te verergeren. Doorgaans, bestaat de behandeling erin de glycemie optimaal te regelen, wat toelaat de complicaties te vermijden. Men begint gewoonlijk met een geleidelijke aanpassing van het dieet en het regelmatig toepassen van voldoende fysieke activiteit. Natuurgeneeswijzen (vooral fytotherapie of kruidengeneeskunde en bepaalde voedingssupplementen) spelen hier ook een rol in. Chemische medicaties worden pas ingesteld als de glycemieën boven een vastgelegde drempel stijgen. En als ook deze farmaca er niet meer in slagen aanvaardbare glucose plasmawaarden te handhaven, gaat men tot een behandeling met insuline over.

o       Type 1 diabetes is het gevolg van een auto-immuunziekte die op korte termijn het geheel van de eilandjes van Langerhans in de pancreas vernietigt. De endogene insulineproductie van de β-cellen van de patiënt valt dus praktisch op nul. Hier observeert men dan ook een veel snellere stijging van de glucose-plasmawaarden dan in het type 2 diabetes. De prognose van het type 1 zal bijgevolg meer gereserveerd zijn en de behandeling zal van bij het begin de juiste dosis insuline vergen, om een voldoende daling van de hyperglycemie te bekomen, maar ook om de mogelijke evolutie naar een keto-acidotisch coma te voorkomen. Vermits de type 1 diabetici verplicht met insuline behandeld worden, ligt hun risico op hypoglycemisch coma eveneens hoger dan bij de type 2 diabetici.

Ø      Zonder behandeling, kan een diabetes min of meer snel tot de dood leiden, hetzij door een overdreven stijging, hetzij door een plotse daling van de glycemie. In acute toestand kunnen zich verschillende soorten coma’s ontwikkelen, of, op lange termijn, ernstige verwikkelingen vooral van cardio-vasculaire aard.

o       De door diabetes veroorzaakte comateuze toestanden:

-          In het type 1 diabetes, loopt men vooral gevaar snel naar een keto-acidose te evolueren (diabetisch keto-acidotisch pre-coma en coma). Een vroegtijdige diagnose gevolgd door een onmiddellijke behandeling, noodzakelijkerwijs met insuline, zijn onvermijdelijk.

-          In geval van plotse, acute hyperglycemie en sterke ontregeling van een type 2 diabetes, treedt meestal een niet-ketotisch hyperosmolair coma op waarbij ook ernstige dehydra(ta)tie, d.i vochtverlies, kan voorkomen (diabetisch hyperosmolair pre-coma en coma).

-          Als een diabetes (welk type ook) met insuline, of zelfs met bepaalde orale antidiabetica (vooral sulfonylurea) behandeld wordt, kunnen soms onvoorspelbare hypoglycemische reacties optreden, meestal als gevolg van te hoge dosissen, of als de nood aan insuline plots vermindert zonder dat de dosis werd aangepast: dit treedt b.v. op bij een te zware fysieke inspanning of bij het weglaten van een maaltijd. Het gaat dan om een hypoglycemisch coma. Dit is veruit het meest frequente type coma bij diabetici.

-          Lactaat- of melkzuur-acidose door verhoging van de lactaat-spiegel in het serum (door gebrek aan zuivering bij lever- en/of nierinsufficiëntie) kan bij diabetici worden vastgesteld, o.a. bij dezen die met biguaniden behandeld worden (metformine is de enige nog op de markt gebleven biguanide). Dit type melkzuur-acidotisch pre-coma en coma is gelukkig zeer zeldzaam maar vaak dodelijk.

De nauwkeurige diagnose van het diabetisch coma-type gebeurt in de urgentiediensten waar een aanpassing van de behandeling en een bijstelling van alle parameters worden uitgevoerd.

o       De verwikkelingen van diabetes op lange termijn:

Heeft men, bij welk diabetes-type ook, kunnen ontsnappen aan een acute toestand van coma, en als de glucoseserumwaarden ver boven bepaalde normen blijven hangen, treden na verloop van tijd onvermijdelijk een aantal andere verwikkelingen op. Hun geaardheid is hoofdzakelijk vasculair (bloedvaten) en nerveus (zenuwstelsel); in feite hangen beiden nauw samen. Het zijn:

-          Een aantasting van grote en kleine bloedvaten door niet-enzymatische glycatie van eiwitten als gevolg van een te hoog suikergehalte (Maillard-reactie of niet-enzymatische bruinreactie): de eindproducten van deze reactie veroorzaken letsels die de wanden van die bloedvaten kunnen doen dichtslibben. Men spreekt van micro- et macrovasculaire verwikkelingen (angiopathie):

§         Microvasculaire: letsels van de kleine bloedvaten ter hoogte van de nieren, de retina (netvlies), en ook het zenuwweefsel door slechte bloedvoorziening. Zij zijn het meest frequent bij de insulinodependente type 1 diabeticus.

§         Macrovasculaire: letsels van de grote en middelmatige slagaders (arterieën en arteriolen), veroorzaken myocardischemie (d.i. het verminderen of wegvallen van de bloedvoorziening in de hartspier), wat angina pectoris (met pijn in de borst) en myocardinfarct (volledige verstopping van een kransslagader met necrosevorming) met zich meebrengt. Ook kunnen atheroomplaten (het aanslibben van de binnenwand van de bloedvaten) en embolieën (loskomen van klonters/stolsels) andere organen aantasten, b.v. cerebro-vasculaire accidenten (CVA), atherosklerose (aderverkalking), arteriële hypertensie (hoge bloeddruk). De cardio-vasculaire verwikkelingen zijn frequenter bij de type 2 diabetici, vooral als ze ook obees zijn.

-          Een neurologische aantasting:

§         Hetzij perifeer, meestal diabetische neuropathie of polyneuritis genoemd (gepaard met gevoelsstoornissen, diverse types pijn).

§         Hetzij vegetatief met aantasting van ortho- en parasympatisch zenuwstelsel (met symptomen als tachycardie, orthostatische hypotensie, maag-darmstoornissen, mictie-stoornissen (blaas-neuropathie), erectiestoornissen (impotentie).

-          Een nieraantasting (diabetische nefropathie) te wijten aan letsels ter hoogte van de kleine nierbloedvaten. Dit kan vaak vroegtijdig in de evolutie optreden. Verscheidene types nefropathie zijn mogelijk, vaak vergezeld van arteriële hoge bloeddruk en/of microalbuminurie. Nierinsufficiëntie betekent vaak een terminaal stadium in vele gevallen dan type 1 en 2 diabetes.

-          Een oogaantasting die vooral het netvlies aanbelangt (diabetische retinopathie) en tot blindheid leidt. Andere oogverwikkelingen zijn ook mogelijk.

-          Een aantasting van de voetweefsels (diabetische voet), het gevolg van zowel diabetische neuropathie als angiopathie. Dit manifesteert zich door letsels die vaak een amputatie vergen.

-          Een gedaalde immuniteit en dus een toegenomen gevoeligheid voor huid- en andere infecties (zoals abcessen, furunkels, candidose, urinaire infecties).

Ø      Ten slotte dient onderlijnd dat personen met type 2 diabetes vaak obees zijn en hyperlipidemieën vertonen (te veel triglyceriden, te veel LDL- of slechte cholesterol, en te weinig HDL- of goede cholesterol), wat bijdraagt tot het ontstaan van atherosklerose en arteriële hypertensie, aandoeningen die men, samen met de diabetes, goed zal moeten behandelen.

Ik wil dit artikel toch eindigen op een positieve nota: het zo snel mogelijk instellen van een behandeling in beide types diabetes, laat toe het tijdstip van het optreden van al deze verwikkelingen significant uit te stellen, en er misschien zelfs definitief aan te ontsnappen. Hoe performanter het bloedsuikergehalte tot op een normaal peil gebracht wordt (stricte regeling), hoe sterker het optreden van verwikkelingen wordt uitgesteld. Algemeen bekeken kan beweerd worden dat, éénmaal de moeilijkst te beheren periode achter de rug is (d.i. 10 tot 20 jaar na de diagnose van de diabetes) zonder dat ernstige verwikkelingen zijn opgetreden, men goede kansen maakt om van iets anders te sterven dan van diabetes.

De prognose van type 1 diabetes is natuurlijk meer gereserveerd dan die van type 2, maar de huidige behandeltechnieken en de nieuwe insulines hebben een duidelijke verbetering teweeg gebracht.

De basis van een correcte behandeling van welk type diabetes ook, bestaat er dus uit een normale glycemie te handhaven om te komen tot een normale levenswijze zonder dat men de verschrikkelijke nawerkingen van deze ziekte hoeft te vrezen (wordt vervolgd).

Luc Vangermeersch, 14 april 2013

Curriculum Vitae

van

Dokter Luc Vangermeersch

Geboren te Elsene (Brussel-België) op 12/07/1944.

Gehuwd, vader van twee kinderen.

Gesproken talen : Nederlands (Vlaams), Frans, Engels, Spaans.

Middelbaar Onderwijs, afdeling Latijn-Wiskunde te Gent (Koninklijk Atheneum) van 1957 tot 1963.

Universitair Onderwijs aan de Rijksuniversiteit Gent (Faculteit Geneeskunde) van 1963 tot 1970.

Behalen van het diploma van Dokter in de Genees-, Heel- en Verloskunde in juli 1970.

Stage van 3 maand in de Obstetrica (Verloskunde), waarvan 1 maand in het buitenland (Meknes, Marocco).

Militaire Dienst in België (december 1970 – april 1971). Behaalde graad : Luitenant-Geneesheer.

Omnipracticus (huisarts) [1] (RIZIV geconventioneerd [2]) te Oudenaarde (België) van 1971 tot 1979.

Behalen van de graad van Bijgeschoold Huisarts en van het certificaat voor electrocardiografie in 1976.

Vorming in de Chinese Acupunctuur over 3 jaar bij de B.V.G.A. [3] van 1976 tot 1979. Behalen van het diploma in 1980.

Specialisatiestage in de Acupunctuur in Nationalistisch China (Taiwan) van 1979 tot 1980.

Publicatie in het Frans van de « Technique de base des points « Ah-Shih », Acupuncture Pratique, Taiwan, 1980 (Dit is de basistechniek voor het behandelen van drukpijnlijke punten, praktische acupunctuur).

Voltijds beoefenen van de Acupunctuur in privépraktijk (niet RIZIV geconventioneerd) te Gent (België) van 1980 tot 2009. Deeltijdse complementaire toepassing van de Algemene Geneeskunde na voorafgaandelijk akkoord met de Orde van Geneesheren van Oost-Vlaanderen.

Vorming in de (unicistische) Hahnemannse Homeopathie van 1981 tot 1983 te Brussel (School van Dokter Imberechts).

Periodes van complementaire vorming in de Chinese Geneeskunde (Traditionele Fytotherapie) van 1981 tot 1998 in Taiwan, Hong Kong et Peking.

Publicatie van "De traditionele Chinese fytotherapie volgens Chen Kai-Yan": S.A.T.A.S.: Brussel, 1986. (Franse versie: «La Phytothérapie Traditionnelle Chinoise selon Chen Kai-Yan», S.A.T.A.S.: Bruxelles, 1986).

Lesgever in de Chinese Acupunctuur bij de B.V.G.A. van 1981 tot 1998. Cursusleider bij dezelfde medische vereniging van 1985 tot 1998.

Publicatie, in samenwerking met Sun Pei-Lin (arts afgestudeerd bij de Nanjing College of Chinese Medecine), van «Bi-Syndromes» (Engelse versie) of «Syndromes de Bi» (Franse versie) in 1994 (Uitg. SATAS, Brussel). Het gaat om een handboek over de Reumatische Aandoeningen in de Chinese Geneeskunde, waarin zowel de acupunctuur als de traditionele kruidengeneeskunde aan bod komen.

Voordrachten over Chinese Geneeskunde op diverse plekken ter wereld (België, Nederland, Frankrijk, Italië, Verenigde Staten, Canada, Indonesië).

Publicatie van een Tijdschrift voor Chinese Geneeskunde (Folia Sinotherapeutica) van 1990 tot 1992.

Publicatiie van talrijke wetenschappelijke en medische artikelen met betrekking tot de Traditionele Chinese Geneeskunde.

Met pensioen sinds juli 2009.

April 2013: Creëren van een weblog (http://lucvangermeersch.over-blog.com/) hoofdzakelijk aan diabetes besteed . Deze weblog bestaat uit 2 rubrieken:

(1): "Diabetes T2 stoppen" omvat een reeks wetenschappelijke publicaties over T2 diabetes, waarbij een sterke nadruk op levensstijl en voeding gelegd wordt.

(2): "Patiënten vertellen" zijn anecdotes en getuigenissen van patiënten omtrent hun ziekte.

[1] Het behalen van de  specialisatie Algemene Geneeskunde was in 1970 nog niet vereist om de huisartsgeneekunde te mogen beoefenen in België.

[2] Rijksinstituut voor Ziekte en Invaliditeitsverzekering.

[3] Belgische Vereniging van Geneesheren Acupuncturisten, Wilde Tijmstraat B1, n° 2 B1  1080 Brussel.